APROSLOGİUM (ONTOLOJİK KANIT)


Efendimiz, senin daha büyük hiçbir şeyin düşünülemeyeceği bir şey olduğuna inanıyoruz.
O halde "bir delinin içinden Tanrı yoktur demesi" için gerekli olan benzer bir doğa
yoktur. Ama kuşkusuz bu deli, "daha büyük hiçbir şeyin düşünülemeyeceği şekilde
birşey" dediğimi duyduğu zaman duyduğunu anlamaktadır, -ve bunun varolduğunu anlamasa
bile anladığı şey zekasının içindedir. Ressam yapıtını ele aldığı zaman yapıtı
kafasının içindedir ama hala gerçekleştirmediği yapıtının varlığını kavrayamamıştır.
Ama resmini yaptıktan sonra, yapıtı zekasının içindedir ve şimdi yarattığının
varoluşunu kavramaktadır. Deli de en azından zekada daha büyük hiçbir şeyin
kavranamayacağı şekilde birşeyin olduğunu kavramak zorundadır, çünkü duyduğu zaman
anlıyor ve anlaşılmış olan herşey zekanın içindedir.Ama kuşkusuz daha büyük hiçbir
şeyin kavranamayacağı şekilde olan şey yalnızca zekanın içinde varolamaz. Aslında, bu
yalnızca zihinde varolsaydı, onu aynı zamanda gerçeğin içinde olarak da
kavrayabilecektik. O halde, daha büyük hiçbir şeyin kavranamayacağı şekilde olan şey
sadece zihnin içindeyse, daha büyük hiçbirşeyin kavranamayacağı şekilde olan şey daha
büyük bir şeyin kavranabileceği şekilde olan birşeydir; bu da kuşkusuz olanaksızdır.
O halde hiçbir kuşkuya yer bırakmadan, hem zekada ve hem de gerçekte daha büyük hiçbir
şeyin kavranamayacağı şekilde olan birşey vardır.
(...)
Ve bu sensin, Efendimiz, Tanrımız; o halde o kadar gerçekten varsın ki varolmadığın
şeklinde düşünülemezsin.


Aziz Anselme